Piyasa koşulları ve kripto para biriminin arz ve talebi gibi değişkenlere bağlı olarak, kripto para birimleri yüksek derecede oynaklığa sahiptir. Bu nedenlerden dolayı, bazı insanlar risk düzeyini korkutucu bulabilir. Teknoloji, son birkaç yılda ekosistemin önemli bir bileşeni haline gelen bir kripto varlık sınıfı olan sabit paraların bir alt türü olan algoritmik stabil coinler tarafından kullanılır.
Yazı İçeriği
Stabilcoin Nedir?
Bir stablecoin, fiyatını başka bir varlığın değerinden aldığı için emsallerine göre daha fazla fiyat istikrarı sunar. Bir stablecoin’in kripto para birimi topluluğundaki popülaritesindeki artışı sağlayan temel faktör, onu temel bir varlığa sabitleme uygulamasıdır. Raporlara göre, genel stablecoin arzı %493 artarak 2020’de 5,9 milyar dolardan 2021’in başlarında 35 milyar doların üzerine çıktı. Ekim 2020 ve Ekim 2021 arasında stabilcoin kullanımı %500 arttı.
Stablecoin’ler, kripto para birimi borsalarında ticaret yapmayı ve ayrıca blok zincirinde staking ve borç verme işlemlerini kolaylaştırır. Ayrıca, stablecoin’lerin herhangi bir ücreti olmadığı için çoğu borsada işlem maliyetlerini düşürmek için kullanılabilirler.
Traderler, fiat parayı, işlem maliyetlerinden kaçınmak için daha sonra başka bir kripto para birimine dönüştürülebilecek bir stablecoin’e dönüştürme seçeneğine sahiptir. Traderler, itibari parayla (ABD doları gibi) Bitcoin’i hemen satın almak yerine, genellikle itibari parayı sabit paraya çevirir ve ardından sabit parayı Bitcoin gibi başka bir kripto para birimiyle takas eder.
Geleneksel stabilcoinlerin çoğu, fiili bir merkezi yönetim organı tarafından yönetilir. Bir tane satın aldığınızda, ihraççının stablecoin’e bağlı yeterli varlığa sahip olduğunu kabul edersiniz. Bir stablecoin biraz daha az volatil bir emtiaya bağlanırsa, değeri zaman içinde önemli ölçüde değişmeyecektir. Bir stablecoin’in değerini anlamanıza yardımcı olacak kısa bir açıklama:
USDT, ABD dolarına sabitlenmiş bir sabit paradır. Cüzdanınızda 1 USDT tutarsanız, değeri 1 USD değerindedir. Ardından, piyasa dalgalanmalarıyla ilişkili büyük kayıplara maruz kalma riski olmadan herhangi bir kripto parayla stabil coin’i değiştirebilirsiniz.
Algoritmik Stabil Paralar
Algoritma kullanan stablecoin’lerin kendileriyle ilişkilendirilmiş herhangi bir teminatı yoktur. Sonuç olarak “teminatsız” sabit paralar olarak tanımlanırlar. Merkezi bir otorite kullanılmadan piyasa fiyat istikrarını artırmak için tasarlanmışlardır ve doğası gereği merkezden dağıtılmıştır. Bu genellikle, varlığın talebini karşılamak için arzın “ön programlanması” ile gerçekleştirilir. Ethereum’da, akıllı sözleşmeler kullanılarak belirli stabilizasyon teknikleri uygulanır.
Token’da bir “deflasyonist eğilim” olduğunda, stablecoin’lerin temel algoritması para arzını artıracak şekilde ayarlanır; tersine, “satın alma gücünde bir düşüş” olduğunda, para arzını azaltacak şekilde ayarlanır. Bu algoritmik stablecoin’lerin merkezi olmayan doğası, akıllı ve esnek bir para birimi yaratarak piyasa olaylarına yanıt olarak otomatik olarak dengeleyici adımlar atma biçimleriyle daha da geliştirilmiştir.
Bu tamamen algoritmik sabit paralar, token’ların dahili mantığını ve token değerini korumak için kullanılan herhangi bir teminatı oluşturur, böylece ağda şeffaflığı sağlar.
Algoritmik Stabilcoinler Nasıl Çalışır?
- Algoritmik bir stabilcoin, atıfta bulunulan varlığı veya türevlerini alıp satma mekanizmaları aracılığıyla piyasanın dengesini korur. Fiyat yükseldiğinde para basan ve fiyat düşüşe geçtiğinde piyasadan satın alan Ethereum tabanlı bir kripto para birimi protokolü kullanır.
- Algoritmik stabilcoinlerin faaliyeti şu şekildedir:
- Akıllı sözleşmenin blok zinciri dışında iletişim kurmasına yardımcı olmak için bir oracle sözleşmesi gereklidir. Bu oracle sözleşmesi, farklı borsalardan algoritmik stabilcoin fiyatının alınmasını sağlar.
- Bu stabilcoin fiyatı daha sonra periyodik olarak (her 24 saatte bir) bir yeniden yapılandırma sözleşmesine transfer edilir, böylece sözleşme arzın arttırılması veya azaltılması gerekip gerekmediğinin kararını verir.
- Daha sonra, Sözleşme, sözleşmeyle ilişkili her kullanıcının cüzdanından yakılması ve basılması gereken token sayısının sayımını yapar. Kullanılan temel mantık, kripto paranın fiyatı önceden tanımlanmış sabit değerden yükselirse, algoritma tokenları yakmaya başlayacaktır. Tersine, tokenın fiyatı önceden tanımlanmış sabit değerin altına düşerse, algoritma yeni tokenlar oluşturacaktır.
Ana Özellikler
Algoritmik stabilcoinlerin bazı özellikleri şu şekildedir:
1. Sınırlı Fiyat Dalgalanması = Katma Değer
İstikrarlı kripto para birimleri, sınırlı fiyat dalgalanmaları ve kullanım kolaylıkları nedeniyle değer depolarıdır. Böylece stablecoinler sınır ötesi işlemlerde rahatlıkla kullanılabilir. Bu sabit paralar aynı zamanda teminat çeşitliliğinin kilidini açarak hiperenflasyona ve piyasa istikrarsızlığına karşı direnç yaratır.
2. Piyasaya Duyarlı Tepkiler
Akıllı sözleşmelere kodlanmış algoritmanın parametreleri, doğrudan manuel müdahale olmaksızın piyasa verilerine otomatik yanıt verilmesini sağlar. Bu parametreler, altta yatan piyasa koşullarını inceledikten sonra bu belirteçler için piyasa arzını ve talebini dengede tutmayı hedefler.
3. Güvenlik
Sabit paralar, özel bir anahtar kullanarak güvenliği sağlamak için sanal cüzdanlarda saklanabilir. İlgili fonlara yalnızca stablecoin sahibi erişebilir. Ek güvenlik seviyeleri için gelişmiş şifreleme teknolojisinden faydalanılabilir.
Algoritmik Stabil Paralar’ın Kullanım Alanları
Algoritmik stablecoin’ler, geleneksel stablecoin’ler arasında popüler olan bir mekanizma olan üçüncü taraf müdahalesini ortadan kaldırarak, stablecoin piyasasında gerçek merkeziyetsizlik oluşturur. Bu stablecoin’ler, rezerv görevi görecek kadar sermaye toplamayla ilgili sorunları gidermeye çalışır.
Algoritmik sabit paralar, kripto ağlarında staking ve borç verme dahil olmak üzere kripto borsalarında ticaret yapmak için faaliyet gösterir. Yatırımcılar, ABD dolarını bir stablecoin ile değiştirirken çoğu borsa aracılığıyla uygulanan işlem ücretlerinden uzak durabilir. Bunun yerine, itibari para birimini bir stablecoin ile takas edebilir ve hemen sonra sabit para birimini başka bir kripto para birimiyle takas edebilir.
Algoritmik Stabil Para Türleri
Farklı algoritmik merkeziyetsiz sabit paralar çeşitli özelliklere veya niteliklere sahip olsa da genellikle aynı protokolleri takip ederler. Aşağıda, farklı algoritmik stabilcoin türleri de yer almaktadır.
1. Algoritmik Stabil Paraları Yeniden Basma
Algoritmik stablecoin’leri yeniden geliştirerek, arz değerlerini düzenler. Yeniden başlatma mekanizmasındaki algoritma, fiyatları bir eşiğin altına düştüğünde kripto para arzını otomatik olarak azaltmaya başlar ve belirli bir seviyenin üzerine çıktığında ek kripto paralar çıkarır. Bu mekanizma, piyasa koşullarından bağımsız olarak madalyonun değerini korur. Buradaki fikir, yeniden temelden önce arzın %1’ine sahipseniz, cüzdanınızdaki token sayısı dalgalansa bile arzdan sonra %1’e sahip olacağınızdan emin olmaktır. Bu, yerel tokenın fiyatından bağımsız olarak ağdaki payınızı koruduğunuz anlamına gelir.
2. Senyoraj Algoritmik Stabil Paralar
Seigniorage Algoritmik Stabilcoin modelinde, “rebasing” bir para birimi yerine iki token bulunmaktadır: arza esnek bir para birimi ve ağın yatırım payları. İkincisinin sahipleri, enflasyonist ödüllerin tek alıcıları ve borç yükünün tek taşıyıcıları konumundadır.
3. Aşırı Teminatlandırılmış Algoritmik Stabil Paralar
Aşırı teminatlandırılmış stabilcoinler, daha az sayıda stabilcoin vermek için yedek olarak tutulan çok sayıda kripto para birimi tokenına sahip olmak ister. Bu, fiyat dalgalanmalarına karşı bir tampon olarak gerçekleştirilir. Aşırı teminatlandırılmış bir stabilcoin örneği, MakerDAO’nun ETH kripto para birimi ile teminatlandırılmış DAI’si olarak gösterilebilir. Bu stabilcoin, minimum %150 teminat gerektirmektedir. Bu, temel kripto para biriminin fiyatı yeterince düşerse, sabit paraların otomatik olarak tasfiye edileceğini gösterir.
4. Kesirli Algoritmik Stabil Paralar
Kesirli algoritmik stabilcoinler belirli orannda teminatlandırılmıştır ve hem varlık teminatlandırması hem de kriptografik algoritmalar tarafından destek görmektedir.. Bu protokol, Frax (FRAX) stablecoin (ABD dolarına 1:1 sabit tutmak için) ve Frax Share (FXS) yönetişim ve yardımcı program tokenı olmak üzere iki farklı varlık kullanımı gerçekleştirilir. Bir kullanıcı, Frax teminat oranı (CR) tarafından belirlenen miktara uygun olarak FXS tokenın yanı sıra USDC stabilcoini teminat olarak sağlayarak FRAX oluşturabilir.
Potansiyel Risk
Algoritmik stabilcoinlerle ilgili potansiyel riskler, finansal kriz zamanlarında veya aşırı oynaklık dönemlerinde zayıf olabilmeleridir. İşte bu risklerden bazıları aşağıdaki gibidir:
1. Piyasa Riskinden Etkilenir
Algoritmik stablecoin’ler, piyasa her dalgalandığında azalan ve artan arz riski taşır. Dijital varlığın fiyatının değerlenen fiyatı aştığı durumlarda algoritma tarafından daha fazla token üretimi gerçekleşir. Yeni oluşturulan tokenlar, potansiyel traderlar aracılığıyla satın alınmak üzere ağda dolaşım gerçekleştirir. Fiyat, değerlenen fiyatın altına düşerse, algoritma tokenların yakımını gerçekleştirir. Arzdaki bu azalma, sadece fiyat değer fiyatının üzerine çıktığında ödeme alan alıcılara tahvil teklif edilerek telafi edilir.
2. Oracle Akıllı Sözleşmesi
Oracle teknolojilerine güvenmek bir bilgi darboğazı oluşturur, çünkü blok zincirler protokolleri dışındaki verilere erişim sağlayamaz. Oracles, borsalardan fiyat almak, bu fiyatları karşılaştırmak ve dengeyi korumak için sistemi ayarlamak için faaliyet sağlar. Ek olarak, elde edilen verilerin cari fiyata göre doğru olması şarttır. Oracles’ın doğruluğunu korumak geliştiriciler veya proje yöneticileri için yorucu bir durumdur.
3. Stabilite Kırılması (Peg Seperation)
Bir zincir ana zincirden koptuğunda, Peg Separation (peg kırılması) riski meydana gelir. Algoritmik sabit paraları istikrarsızlaştırabileceği ve sonunda tüm projeyi öldürebilecek fiyat dalgalanmalarına neden olabileceği için bu, herhangi bir sabit para birimi için en kötü durum senaryosudur.
En İyi Algoritmik Stabil Paralar
1. DefiDolar (DUSD)
DefiDollar, kullanıcıları karşı taraf riskinden, holdinglere el koyma riskinden ve banka hücum riskinden vb. korur. Merkezi olmayan finans (DeFi) ilkelerini kullanırken onu korumak için teminatlandırma oranını sübvanse eden bir stablecoin endeksi olmayı amaçlar. DefiDollar, yatırımcıların kullanıcıları bu tür tokenlarla ilişkili temel risklerden koruduğu tek bir token (DUSD) ile dalgalanan stablecoin’leri endeksler.
2. Empty Set Dollar (ESD)
Empty Set Dollar (ESD), merkeziyetsizlik, yeni protokol mekanizmaları ve onu DeFi alanının merkezi bir parçası yapan birleştirilebilirlik kombinasyonu sunar. ESD, diğer rebasing tokenlerinin düşüşlerini halledebilmek için yeni protokol mekaniklerini kullanan, merkezi olmayan, oracle odaklı bir stabilcoindir. Fiyat sabitlemesini aktif olarak sürdürmek istemeyen token sahipleri, bir karşı tarafa ihtiyaç duymadan veya bir CDP’ye para yatırmadan ve cüzdanlarındaki tutarların değişmesi konusunda endişe yapmadan, DApp’lerde ESD kullanımı yapabilir veya bunu bir stablecoin olarak elinde tutaabilir.
3. Frax (FRAX)
Frax, Uniswap’teki çeşitli alım satım çiftlerine likidite sağlayıcı (LP) tokeni sağlayarak bir DeFi para piyasası olarak hizmet gerçekleştirir. Frax kripto protokolü iki farklı stabil varlık kullanımı sağlar: 1:1 USD’ye sabitlenmiş Frax stabilcoin (FRAX) ve Frax Shares (FXS) yönetişimi ve yardımcı token şeklindedir.
4. Ampleforth (AMPL)
Ampleforth, esnek bir arz ile fiyat istikrarını dengeleyen merkezsiz bir stabilcoindir. Yeniden temellendirme, temel protokol tarafından günlük AMPL arzını ayarlamak için kullanımı sağlanır. Bu, sabit arzlı kripto para birimlerine oranla daha iyi fiyat istikrarı oluşturur. Ampleforth’un sabit parası AMPL, esnektir ve seyreltici durumunda değildir.
Algoritmik Stabil Paralar İyi Bir Yatırım mı?
Algoritmik sabit paralar, piyasa koşullarına göre kripto para arzını otomatik olarak azaltmak veya artırmak için kodlanmış akıllı sözleşmeler kullanarak piyasa oynaklığını dengelemeyi hedefler. Gelişmekte olan bu teknoloji, birçok yatırımcı tarafından kripto dünyasında potansiyel bir atılım olarak kabul görüyor. Stablecoin piyasasının önümüzdeki iki yıl içinde 1 trilyon dolara ulaşması tahmin ediliyor.
Merkezi bir stablecoin sisteminde, yatırımcılar kendi yetki alanlarındaki hükümet düzenlemelerinin müdahalesine karşı değildir. Hükümet, ihraççıların banka hesaplarını herhangi bir sebeple dondurmaya karar verirse, stablecoin’in itfa edilebilirliği sıfır olacak ve dolayısıyla değeri negatif olacaktır.
UST-LUNA çöküşü şüphesiz kripto endüstrisini derinden etkiledi. Bazı düzenleyici uzmanlar, bunun algoritmik sabit paraların sonunu gösterebileceğini söylüyor; gerçekten de, algoritmik sabit paraların geleceği oldukça kasvetli görünüyor. Şimdilik yatırımcıların ve kurumların algoritmik stabilcoinlerden uzak durması ve geleceklerini beklemesi en doğru adım olacaktır.
Son dakika Kripto para gelişmelerinden anında haberdar olmak için Twitter, Telegram , İnstagram hesaplarımızdan bizi takip edebilirsiniz
