NFT’lerin Özellikleri Neler? NFT Standartları Nasıl Belirlenir?

• Benzersiz tokenlar (NFT‘ler), spor ticaret kartlarından (NBA) sanal gayrimenkule ve hatta dijital spor ayakkabılara kadar geniş bir kullanım alanında benzersiz somut  ve soyut öğeleri temsil eden varlıklardır.
• Doğrulanabilir özellik, yani orijinal ürünün kopyalarından ayırt edebilme özelliği, NFT’nin tercih edilmesinde ve popülaritesinde en önemli etkenlerden sadece bir tanesidir.
• Normal kripto para birimlerinin aksine, NFT’ler doğrudan birbirleriyle değiştirilebilecek bir varlık türü değildir.

“Sanat evden çıkmadan evden kaçmanın tek yoludur.” – Twlyla Tharp

NFT’nin özellikleri

• Bölünemezlik

Benzersiz tokenlar, Bitcoin veya diğer kripto para birimleri gibi 0,50 BTC veya 0,333 ETH olarak alınıp satılamaz ve bir NFT ürünü karşılıklı transferlerde bölünemediğinden 1:1 oranında satılabilir veya satın alınabilir.

• Benzersiz yapı

Diyelim ki bir spor etkinliğine gidiyorsunuz ya da sevdiğiniz bir rock grubu var, bir konsere bilet almak istiyorsunuz. Her iki durumda da, satın alınan biletler özellikleri nedeniyle size özeldir ve NFT’ler benzersizdir, yani birbirleriyle değiştirilemezler.

Değişkenlik (değer, popülerlik ve zamansal olarak)

Bir müzik grubu düşünün. Belirli dönemlerde çok ses getirdiklerine ancak popülerliğini zaman içerisinde yitirebildiklerini de görebiliyoruz. NFT’ler için de aynısı geçerlidir. Örneğin bir öğenin değeri, 2021 yılında 0.1 ETH iken 2024 yılında bu değer 670 ETH’ye karşılık gelebilir.

Aynı türden iki ERC-721 token’ı değiştirilemez. Bu süreç teoride mümkündür, ancak pratikte tamamen değiştirilemezler. Çünkü meta veriler birbiriyle aynı şekilde olmayacaktır.

Birlikte çalışabilirlik

Değiştirilemez token standartları, NFT’lerin kolayca taşınmasına ve birden fazla ekosisteme dahil edilmesine olanak tanır. Bu nedenle, NFT’lerin birlikte çalışabilir oldukları kanıtlanmıştır.

• Ticaret yapılabilirlik

Birlikte çalışabilirliğin en zorlayıcı özelliği açık pazarlarda serbest ticarettir. Kullanıcılar ilk kez, ürünlerini orijinal ortamlarının dışına, eBay tarzı açık artırmalar, teklif verme, açık artırmalar (örneğin, Enjin tarafından üretilen NFT’nin satışa sunulması gibi) gibi gelişmiş ticaret özelliklerinden yararlanabilecekleri bir pazara taşıyabilirler. OpenSea’da) ve sabit paralar veya uygulamaya özel para birimi. birimleri aracılığıyla satış işlemlerini gerçekleştirebilir.

Özellikle bu, oyun geliştiricilerinin varlıklarını ticarete kapalı bir ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçirmelerini ifade eder. Bu açıdan bakıldığında oyun sektörü için şimdiden büyük bir devrimin başladığını ve durmaya da niyeti olmadığını söyleyebiliriz.

• Likidite

Fungible tokenlerin basımından hemen sonra alım satımı daha yüksek likiditeye yol açacaktır.

NFT piyasaları, tıpkı DeFi likidite havuzlarında olduğu gibi açık artırmaya dayalı likidite havuzları oluşturacak ve buradaki değer karşılığında insanlar NFT tokenları bağışlayarak değiştirilebilir tokenlar alabilecekler ve bunun tersi de geçerli olacak. NFT piyasaları, sıkı traderlerden daha acemi oyunculara kadar çeşitli kitlelere hitap edebilir ve varlıkların daha geniş bir alıcı havuzuna daha fazla maruz kalmasına izin verebilir.

2017 ICO patlaması sırasında likit tokenler tarafından yönlendirilen yeni bir varlık sınıfının doğuşuna benzer şekilde, NFT’ler benzersiz dijital varlıklar için pazarı genişletmeye devam ediyor.

• Değişmezlik ve kanıtlanabilir kıtlık (değişime karşı dirençli ve yaratılış anında arzda belirlenebilir şekilde yer alması)

Akıllı sözleşmeler, geliştiricilerin benzersiz tokeni ihracı için sabit sınırlar belirlemesine ve NFT’ler yayınlandıktan sonra değiştirilemeyen kalıcı özellikleri uygulamasına izin verir.

Bununla beraber; Örneğin, bir geliştirici, daha yaygın öğelerin tedarikini sonsuz tutarken, program aracılığıyla yalnızca belirli sayıda belirli nadir öğelerin oluşturulmasını isteyebilir.

Bu, özellikle orijinal sanat eserleri gibi öğeler için uygundur, çünkü geliştiriciler, blok zincirinin değişmez doğası sayesinde, ürünlerin özelliklerini ve önceden belirlenmiş teklif sayısını zaman içinde değiştiremez.

• Programlanabilirlik

Geleneksel dijital varlıklar gibi, NFT’ler de tamamen programlanabilir. Örneğin, NFT’lerin atası olan CryptoKitties’te, onları pişmiş kurabiye besleme gibi tasarım mekanizmaları aracılığıyla dijital kedileri büyütebilir ve olgunlaştırabilirsiniz.

Günümüzün NFT’lerinin çoğu, dövme, işleme, para kazanma, rastgele üretim gibi daha karmaşık mekaniklere sahiptir. Benim düşünceme göre, NFT’lerin Tasarım alanı potansiyel olarak sonsuzdur.

Token standartları

Token standartları Zamanla, public (herkese açık) ortak blok zincirlerinde fungible tokenları temsil ederek tüm değiştirilebilir tokenlar için ortak, yeniden kullanılabilir, kalıtsal standartlar oluşturdular. Bunlar; sahiplik, transfer ve basit erişim kontrolleri.

Bu ilkeler veya protokoller, iki farklı bilgisayar arasında JPEG veya PNG formatındaki görüntülerin görüntülenmesi istendiğinde iki cihaz arasında “request”,gönderen HTTP protokolüne benzer. Kısacası HTML/CSS teknolojilerini sitedeki içeriklerin görüntülenmesi ve gün içerisinde çeşitli işlemlerin yapılması olarak düşünebilirsiniz.

Blok zincirler, geliştiricilere, üzerinde uygulamalar oluşturacakları tamamen yeni bir durum bilgisi kümesi sağlayan ilkellerin ve meta verilerinin bir depolama katmanı ekler. Bu alana blok zinciri standartları denir (durum bilgisi olan veri depolamayı ve mantıksal işlemleri destekler).

Genel olarak bilinen bu standartlardan 3 tanesini kısaca açıklayalım.

Öncelikle tokenin ne olduğunu bir cümle ve örneklerle açıklayalım.

Ethereum için bir token, Ethereum veya diğer blok zincirlerdeki herhangi bir varlığın sanal bir deposu veya temsilidir.

Örnekler:

Örnekler:

• Çevrimiçi platformlarda itibar puanları
• Bir oyuncunun oyundaki yetenekleri
• USD gibi bir itibar/fiat para birimi

Ve daha fazlası…

Kabul edeceğiniz gibi, bu örneklerin her birinin farklı senaryo kuralları vardır. Bu farklılıklara göre tasarlanmış önceden belirlenmiş kod kurallarına sahip token standartları bulunmaktadır.

Gelin onları birlikte tanıyalım.

Fungible token’lar

ERC-20 (standart token)

Genel açıklama: Değiştirilebilir tokenlar için bir standart sağlar, yani her tokeni başka bir token ile tam olarak aynı (tür ve değer açısından) yapan bir özelliğe sahiptirler.

Teknik Açıklama: Fabian Vogelsteller tarafından 2015 yılında önerilen ERC-20 (Ethereum Request for Comments 20), akıllı sözleşmelerde belirteçler için bir API uygulayan bir belirteç standardıdır.

Örneğin: 1 ETH her zaman 1 ETH’ye eşittir ve birbirini değiştirmek, değer ve türde bir değişikliğe yol açmaz; ETH’nin bir ERC-20 tokeni olduğunu kanıtlıyor.

Non-fungible token’lar

ERC-721 (Non-fungible token standardı)

Genel açıklama: NFT için bir standart sağlayan bir token türü. Başka bir deyişle, bu tür token’lar benzersizdir ve aynı akıllı sözleşmede başka bir token’dan farklı bir değere sahip olabilir. ERC-721 token’ları; yaşlarına, nadirliklerine ve hatta görsel görünümlerine göre farklılık gösterebilirler.

Teknik açıklama: William Entriken, Dieter Shirley, Jacob Evans, Nastassia Sachs tarafından Ocak 2018’de önerilen ERC-721 (Ethereum Request for Comments 721),  akıllı sözleşmelerde token’lar için bir API uygulayan, değiştirilemez bir token standardıdır.

ERC-721 özelliği, Ether doğmadan önce ilk icat edildiğinde, Bitcoin dışındaki gayrimenkul ve varlıkların sertifikalandırılması gibi konularda Bitcoin dünyasına eklenmek isteniyordu ancak başarılı ve istikrarlı olmadığından Ethereum ile hayat buldu .

Örneğin, Şampiyonlar Ligi final maçının 2 biletinden biri normal koltuk, diğeri ise VIP/Loca biletidir.

ERC-1155 (çoklu belirteç standardı)
Bu protokolün oyun dünyası için oluşturulduğunu söyleyebiliriz. Her iki belirteci de içeren diğer belirteçler için nispeten yeni bir belirteç standardıdır.

ERC-1155 (multiple token standardı)

Bu protokolün oyun dünyası için oluşturulduğunu söyleyebiliriz. Her iki tokeni de içeren diğer token’lar için nispeten yeni bir token standardıdır.

17 Haziran 2018’de Witek Radomski, Andrew Cooke, Philippe Castonguay, James Therien, Eric Binet, Ronan Sandford tarafından oluşturulan ERC-1155 çoklu token standardı olarak da bilinir. Bunların aynı zamanda yarı değiştirilebilir tokenlar olarak da adlandırıldığını görüyoruz.

Kısacası, ERC-1155, tek bir akıllı sözleşmede sonsuz sayıda değiştirilebilir ve değişmez token ticaretine izin verir.

Fungible, semi-fungible ve non-fungible yönetimine olanak sağlayan bu standart, gelecekteki transferlerde darboğazları önlemek için tasarlanmıştır.

Böylece farklı türlerdeki token türleri, birçok işlem yerine tek bir işlemde toplanarak, farklı türdeki öğelerin daha hızlı, daha ucuz ve daha hafif işlemlerle (blok içinde kapsadığı veri boyutu alanı kapsamında) aktarılmasına olanak tanır.

Örneğin blockchain ve NFT ile çalışan bir oyun platformunda oyun içi satın alımlarda ERC-20 ve ERC-721 ile ayrı ayrı item almak yerine tek bir işlemde tek bir standart ERC-1155 üzerinden satın alıyorsunuz, bu bir ERC-1155 örneği.

Not: Bu “token” türlerini ve standartlarını ilerleyen bölümlerde detaylı olarak inceleyeceğimiz için burada genel olarak ele aldık.

NFT meta veri kavramı

Sözleşme dışındaki harici bir konumdan nesnelerin veya varlıkların özelliklerini elde etmek için meta verileri kullanırlar.

Dijital olarak depolanan varlıkların benzersiz özelliklerini platformlarda görsel olarak sunmamızı ve bu öğelerin elde edilmesini ve ERC-721 NFT’nin tanımlayıcı özelliklerini kazanmamızı sağlayan JSON formatında kodlanmış verilerdir.

JSON, Ethereum sözleşmesi içinde saklanmaz. Çünkü maliyet açısından çok pahalıdır. Bunun yerine, kullanıcının tokenle ilgili meta verilerinin JSON açıklamasını nerede bulabileceğini gösteren URI (Evrensel Kaynak Tanımlayıcı) String türünde depolanır.

Bu bilgiler API üzerinden çekilmekte ve ürünlerin NFT platformlarındaki özellikleri hakkında tarafımıza bilgi verilmektedir.

Sözleşmenizi uyguladığınızda, her bir öğenin, örneğin OpenSea’de (ve aynı zamanda fungible token’ları destekleyen diğer web sitelerinde) düzgün görünmesini sağlamak için bir yola ihtiyacımız var.

Zincir dışı meta verilerin devreye girdiği yer burasıdır.

Meta verilerle yapabileceğiniz birçok şey var: sıralama, fiyat artışı, animasyonlar, tarih bilgileri ve çok daha fazlası…

Varlıkların meta verilerini içermesi “OpenSea” gibi uygulamaların dijital varlıklar için zengin verileri çekmesine ve bunları uygulama içinde kolayca görüntülenmesine olanak tanır.

Meta veri standartları, teknik ve uzun bir konu olduğu için ilerleyen bölümlerde detaylıca bu konuyu inceleyeceğiz.

Son dakika Kripto para gelişmelerinden anında haberdar olmak için  Twitter, Telegram , İnstagram hesaplarımızdan bizi takip edebilirsiniz