Tüm blok zincirleri eşit şekilde oluşturulmamıştır; çeşitli fikir birliği mekanizmalarının erişilebilirlik, güvenlik ve sürdürülebilirlik için benzersiz etkileri bulunuyor.
Blok zinciri sistemleri, özellikle ağ verilerini doğrulamanın temel görevini yerine getirmek için kullanılan konsensüs mekanizmalarıyla ilgili olarak, tasarımlarında büyük ölçüde farklılık bulunur. En yaygın fikir birliği mekanizmaları, İş Kanıtı (PoW), Hisse Kanıtı (PoS) ve özel ve konsorsiyum blok zincirleri tarafından kullanılan yöntemlerdir. Her tasarımın temel blok zincirinin güvenliği, erişilebilirliği ve sürdürülebilirliği için farklı etkileri bulunmaktadır
Yazı İçeriği
Blok Zinciri Türleri Nedir, Nelerdir?
Blok zinciri birçok kişiye monolitik bir teknoloji gibi görünse de, farklı blok zincir ağlarının nasıl çalıştığı arasında büyük değişiklikleri bulunuyor. Bir anahtar farklılaştırıcı, her bir blok zincirinin kullandığı fikir birliği mekanizması türüdür. Konsensüs mekanizması, dağıtılmış bir ağın ağ üzerindeki bilgiler hakkında bir anlaşmaya vardığı süreçtir – örneğin, işlemlerin geçerli olup olmadığı ve hangi sırayla. Konsensüs mekanizması, blok zinciri ağını bilgisayar korsanları gibi kötü niyetli dış faktörlerden korumada etkili bir konuma sahiptir.
Günümüzde çoğu kamu blok zinciri ağı, fikir birliğine ulaşmak için İş Kanıtı (PoW) veya Hisse Kanıtı (PoS) süreçleri kullanıyor olsa da, özel veya “izin verilen” blok zincirler ve Dağıtılmış Defter Teknolojileri (DLT’ler) bir şekilde yapılandırılabilir. Hız, güvenlik ve ölçeklenebilirliğe dikkat edilmeli. Burada, farklı uygulamaların genel olarak daha iyi anlaşılmasını sağlamak için en yaygın blok zinciri konsensüs mekanizmalarını detaylı bir şekilde sizlere aktaracağız.
İş Kanıtı Blok Zincirleri
PoW konsensüs mekanizması, blok zincirinde en yaygın kullanılan yöntemler arasındadır ve ilk olarak Bitcoin tarafından üne kavuşmuştur. PoW sistemlerinin tanımlayıcı bileşenleri madenciler ve Bitcoin (BTC) işlemlerini doğrulayan hesaplamaları gerçekleştirmek için tükettikleri elektriktir. Madenciler, ağ düğümlerini çalıştırmak için bilgisayar donanımını aktif hale getirir. İş ispatı adı verilen matematiksel bulmacaları algoritmik olarak çözmek için hesaplama gücünü kullanır. Bulmacayı çözen madenci, önce blok zincirindeki en son işlem bloğununun onayını verir. Başarılı madenci daha sonra yeni bloğu diğer tüm node’lara aktarır. bu da doğruluğunu onaylar ve bu bloğu blok zincirinin kopyasına ekleyerek tüm ağ için doğrulanabilir bir veri kaydı oluşturur. Bu doğrulama süreci fikir birliğini temsil edildiğini gösterir. fakat bu veriler onaylandıktan sonra ağa yeni bir blok eklemesi gerçekleştirilebilir. Madenciler, yeni bir veri bloğunu doğrulayan ve onu PoW blok zincirine ekleyen ilk kişi oldukları için yeni basılan kripto para birimini, blok ödülünü (Bitcoin durumunda, BTC alırlar) alırlar.
Proof-of-Work blok zincirleri, tutarlı aralıklarla blokları faaliyete geçirmeyi hedefler: örneğin Bitcoin, yaklaşık her on dakikada bir blok oluşturur. PoW ağları, hızları ve ölçekleri açısından sınırlıdır, çünkü işi kanıtlama süreci çok enerji yoğundur. Ayrıca, PoW ağları, ağdaki hesaplama gücü miktarına göre az çok zor olacak şekilde kodlanmıştır. Hesaplama gücünü basitçe rekabet olarak düşünebilirsiniz – daha fazla hesaplama gücü daha fazla rekabete tekabül eder, bu da daha zor iş kanıtlarına eşit anlamına gelir. Ancak hız ve ölçeklenebilirlik sınırlamalarına rağmen PoW blok zincirleri, anlamlı bir merkeziyetsizliği sürdürürken tarihsel olarak daha iyi bir güvenlik gerçekleştirmiştir. PoW sistemleri dağıtıldığı için, kötü niyetli bir aktörün ağdaki bilgi işlem gücünün çoğunluğunu kontrol ederek blok zincirini ele geçirmesi son derece pahalıdır. Donanım, elektrik ve hesaplama maliyetleri tipik olarak üstesinden gelinemeyecek kadar yüksektir.
Bununla birlikte, PoW blok zincirlerini güvenli kılan aynı özellikler, ağa bir node olarak katılmanın önündeki engelleri de yükseltir. Bir madencilik teçhizatını işletmek ve ilgili donanım ve elektrik maliyetlerini ödemek, ortalama bir kullanıcı için son derece pahalıdır ve birçok büyük ağda madencilik, ağ yönetişimi üzerinde birikmiş etkiye sahip büyük ölçekli madencilik operatörlerinin himayesi altındadır.
PoW ağlarının diğer bir dezavantajı, enerji yoğun olmaları ve dolayısıyla çevreye zararlı olmalarıdır. İş ispatlarını çözmek için gereken hesaplama gücü, çok yüksek miktarda elektrik gerektirmektedir. Örneğin, 2021’de Bitcoin ağı, Yeni Zelanda ülkesiyle aynı yıllık karbon ayak izine sahipti ve Şili kadar elektrik kullandı. Blok zinciri endüstrisindeki teknolojik gelişmeler, kripto madenciliğinin çevresel olumsuzluklarına önemli ölçüde mercek altına aldı ve bir dizi alternatif çözüm arayışına gitti.
Proof-of-Stake Blok Zincirleri
Proof of Stake ikinci en popüler konsensüs mekanizmalarından biridir ve Proof-of-Work blok zincirlerinde bulunan hız eksikliği, zayıf ölçeklenebilirlik, verimsiz enerji tüketimi ve yüksek giriş engeli gibi dezavantajların çoğunun üstesinden gelir. Mevcut piyasa lideri PoS blok zincirlerinin örnekleri arasında Polkadot, Avalanche ve Cardano yer almaktadır. Başlangıçta bir PoW blok zinciri olarak tasarlanan Ethereum, Ethereum 2.0 adlı bir PoS blok zincirine aktarım aşamasındadır.
İşlemleri kabul eden madenciler yerine, PoS blok zincirlerinde sadece doğrulayıcılar yer almaktadır. Doğrulayıcılar, PoW sistemlerine benzer şekilde verileri doğrulayan ağ düğümü operatörleridir, ancak doğrulamaya hak kazanmak için enerji yoğun bir hesaplama süreci yoktur. Doğrulayıcılar, iş kanıtlarını çözmek için çalışmak yerine, bir doğrulayıcı düğüm olarak seçilmeye uygun hale gelmek için blok zincirinin yerel token’larından bazılarını “paylaşır”. Muhtemel doğrulayıcı, teminat olarak hizmet etmek için esasen blok zincirine özgü kripto token’ını paylaşacaktır. Bir PoS blok zincirindeki bir işlem bloğunda tutulan verileri doğrulama zamanı gelince, sistem verileri kabul etmek için rastgele bir doğrulayıcı seçimi gerçekleştirir. Bir dereceye kadar rastgele olsa da, belirli değişkenler, bir doğrulayıcının stake ettiği token sayısı da dahil olmak üzere, bir doğrulayıcının seçilmesini daha gerçekçi bir hale sokar. Blok kabul edildiğinde, bu doğrulayıcı genellikle ağ işlem ücretleri ile ödüllendirilir ve süreç yeni bir blok ile gerçekleşir.
Proof-of-Stake blok zincirleri, doğrulayıcıların tokenlerini stake etmelerini gerektirir, bu da ağı güvenli ve doğrulayıcıları dürüst tutar. Doğrulayıcılar kötü niyetli veya yetersiz hareket ederse, “slashing” adı verilen bir işlemle paylarını ve ağa erişimlerini yitirirler. Bu yönlendirme faaliyeti, doğrulayıcıların kuralları çiğnemek yerine yasal yollardan kazanmalarını olanak tanır.. Bu genel sürecin nasıl çalıştığına dair birçok farklı farklı görüş bulunmaktadır.
PoS blok zincirlerindeki doğrulayıcıların pahalı donanımlara ve yüksek elektrik maliyetlerine yatırım yapması gerekmediğinden, doğrulayıcıların PoS blok zincirlerine giriş engeli tartışmalı olarak daha nadirdir. Ancak, doğrulayıcı olmayı düşünüyorsannız, yine de bahis yapmak için yeterli fonunuzun bulunması gerekmektedir. Bu miktar blok zincirleri arasında farklılık gösterir, ancak tokenlerde binlerce dolara çıkabilir. PoS blok zincirleri ayrıca, onaylayıcıların ağ üzerindeki etki miktarı genellikle hisselerinin boyutuyla orantılı olduğundan, plütokrat olarak eleştiriye maruz kalmıştır.
Sürdürülebilirlik yönünden, PoS blok zincirleri, önemli seviyede daha az elektrik tükettiklerinden, çevre için PoW ağlarından kesinlikle çok daha iyidir. Bu nedenle savunucular, gelecekteki blok zinciri projelerinin PoS konsensüs mekanizmalarını kullanmaya odaklanması gerektiğini kanaatindeler.
Delegated Proof of Stake (veya DPoS), Proof of Stake konseptinin popüler bir evrimidir ve ağ kullanıcılarının bir sonraki bloğu doğrulamak için delegeler seçmesidir. Delegeler ayrıca tanık veya blok yapıcı olarak da tanımlanabilir. DPoS kullanarak, tokenlarınızı bir pay havuzunda toplayarak ve belirli bir aracıya bağlayarak delegelere oy verirsiniz. Taraftarlar, DPoS’un fikir birliğine varmak için tek başına Kanıt Kanıtı’ndan daha merkeziyetsiz ve adil bir süreç olduğunu dile getiriyor.
Özel ve Konsorsiyum Blok Zincirleri
PoW ve PoS konsensüs mekanizmalarını kullanan blok zinciri türleri genellikle geneldir ve merkezi bir sistem değildir. Bununla birlikte, konsorsiyum blok zincirleri ve özel blok zincirleri olmak üzere iki blok zinciri kategorisi bulunmaktadır. Özel bir blok zinciri, blok zinciri ile kimin etkileşime girebileceğini, işlemleri doğrulayabileceğini ve blok zincirinde depolanan bilgileri görüntüleyebileceğini belirleyen merkezi bir varlık tarafından kontrol edilen bir blok zinciridir. Konsorsiyum blok zinciri, her biri bir node’yi işleten, düşüncelerine katılan ve belirli veri türlerini görüntüleme izinlerine sahip olan birkaç varlık tarafından kontrol edilen dağıtılmış bir defterdir. Bu ağlarda ademi merkeziyetçilik eksikliği göz önüne alındığında, bu tür blok zinciri teknolojisine genellikle Distributed Ledger Technologies veya DLT adı verilir.
Özel ve konsorsiyum blok zincirleri tipik olarak blok zinciri mimarisini kullanmayı amaçlayan ancak düzenleyici veya rekabetçi sebeplerle belirli bilgilerin gizli kalmasını isteyen işletmeler tarafından kullanımı sağlanır.
Bitcoin ve Ethereum gibi halka açık blok zincirleri sansüre karşı korumalıdır ve uygulama ve platformların geliştirilmesi için geniş dünyalar oluşturur. Bununla birlikte, konsorsiyum blok zincirleri daha hızlı işlem işleme süreleri ortaya koyabilir ve değiştirilmesi daha basittir, fakat özel konsorsiyumların haricinde sınırlı kullanım için duvarlarla çevrili bahçelerdir.
ConsenSys’ Quorum (eskiden JPMorgan Chase’e ait), bankalar arasında bilgi paylaşımını kolaylaştırmak için tasarlanmış Ethereum ağının özel, izinli bir sürümüdür. Konsorsiyum blok zincirleri şu anda sigorta endüstrisi, gıda dağıtım endüstrisi, finansal hizmetler endüstrisi dahil olmak üzere çeşitli endüstrilerde geliştirilme sürecindedir ve hatta dünya genelinde merkez bankası dijital para birimlerinin (CBDC’ler) prototipini yapmak için kullanılmaktadır.
Tüm blok zincirleri eşit yaratılmamıştır ve çeşitli fikir birliği mekanizmalarının erişilebilirlik, güvenlik ve sürdürülebilirlik için farklı etkileşimleri bulunmaktadır. Aynı şekilde, tüm blok zinciri türleri her kullanım durumu için eşit derecede uygun değildir. Halka açık blok zincirleri güvenli ve sansüre karşı korumalı görünse de, örneğin şeffaflıkları sebebiyle işletmeler için pek uygun değiller. PoW, 2009’da Bitcoin’in piyasaya sürülmesinden bu yana standart fikir birliği mekanizması olsa da, PoS, DPoS ve DLT, blockchain ekosisteminde hızla ivme kazanmaktadır.
Son dakika Kripto para gelişmelerinden anında haberdar olmak için Twitter, Telegram , İnstagram hesaplarımızdan bizi takip edebilirsiniz
